Βήμα 1) Εισαγωγή στον υπεύθυνο τουρισμό (45 λεπτά)

Ως εισαγωγή, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε στους μαθητές τη σημασία του τουριστικού τομέα στις παράκτιες περιοχές και τα νησιά. Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτικός θα εισάγει την έννοια του βιώσιμου τουρισμού και του υπεύθυνου τουρισμού. Ο παρακάτω ορισμός μπορεί να εκτυπωθεί και να διανεμηθεί στους μαθητές για να ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπο του τουρισμού στα παράκτια και θαλάσσια περιβάλλοντα.

●      Βιώσιμος τουρισμός

Σύμφωνα με τον UNWTO (United Nation World Tourism Organisation) «Οι αρχές της βιωσιμότητας αναφέρονται στις περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικοπολιτιστικές πτυχές της τουριστικής ανάπτυξης και πρέπει να επιτευχθεί η κατάλληλη ισορροπία μεταξύ αυτών των τριών διαστάσεων για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά της.

Έτσι, ο αειφόρος τουρισμός πρέπει να:

1. Αξιοποιεί με τη βέλτιστη χρήση των περιβαλλοντικών πόρων που αποτελούν βασικό στοιχείο στην τουριστική ανάπτυξη, διατηρώντας βασικές οικολογικές διαδικασίες και συμβάλλοντας στη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς και της βιοποικιλότητας.

2. Σέβεται την κοινωνικοπολιτιστική αυθεντικότητα των κοινοτήτων υποδοχής, να διατηρεί την κτισμένη και ζωντανή πολιτιστική κληρονομιά και τις παραδοσιακές αξίες τους και να συμβάλλει στη διαπολιτισμική κατανόηση και ανοχή.

3. Εξασφαλίζει βιώσιμες, μακροπρόθεσμες οικονομικες δράσεις, παρέχοντας κοινωνικοοικονομικά οφέλη σε όλους τους ενδιαφερόμενους που κατανέμονται δίκαια, συμπεριλαμβανομένων σταθερών ευκαιριών απασχόλησης και εισοδήματος και κοινωνικών υπηρεσιών προς τις κοινότητες υποδοχής, και συμβάλλοντας στην ανακούφιση της φτώχειας.

●     Υπεύθυνος τουρισμός

Ο υπεύθυνος τουρισμός είναι οποιαδήποτε μορφή τουρισμού που μπορεί να καταναλωθεί με πιο υπεύθυνο τρόπο.

«Υπεύθυνος τουρισμός είναι ο τουρισμός που:

1. ελαχιστοποιεί τις αρνητικές κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις

2. δημιουργεί μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη για τους ντόπιους και ενισχύει την ευημερία των κοινοτήτων υποδοχής

3. βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας και την πρόσβαση στη βιομηχανία

4.εμπλέκει τους ντόπιους σε αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους και τις ευκαιρίες ζωής τους

5. συμβάλλει θετικά στη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς που  αγκαλιάζει την πολυμορφία

6. παρέχει πιο ευχάριστες εμπειρίες για τους τουρίστες μέσω πιο ουσιαστικών συνδέσεων με τους ντόπιους και μεγαλύτερη κατανόηση των τοπικών πολιτιστικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών θεμάτων

7.παρέχει πρόσβαση σε άτομα με αναπηρία

8. είναι πολιτισμικά ευαίσθητος, ενθαρρύνει τον σεβασμό μεταξύ τουριστών και οικοδεσποτών και χτίζει τοπική υπερηφάνεια και αυτοπεποίθηση ».

Δήλωση του Κέιπ Τάουν για την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, 2002

Για να αναφερθεί στους SDG, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να υπενθυμίσουν:

Ο SDG 14 ζητά έναν τουρισμό που μπορεί να συμβάλει «έως το 2030, να αυξήσει τα οικονομικά οφέλη για τα μικρά αναπτυσσόμενα νησιωτικά κράτη και τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες» (στόχος 14.7) και ο SDG 8 στοχεύει «Μέχρι το 2030, να επινοηθούν και να εφαρμοστούν πολιτικές για την προώθηση βιώσιμου τουρισμού που θα δημιουργεί θέσεις εργασίας και θα προωθεί τον τοπικό πολιτισμό και προϊόντα » (στόχοι 8.9).

Βήμα 2)  Αξιολόγηση  “Πράσινων παραθαλάσσιων θέρετρων” (60 λεπτά)

Οι μαθητές καλούνται, σε ομάδες 3 ή 4 ατόμων, να επιλέξουν από το Διαδίκτυο ένα παραθαλάσσιο θέρετρο τουρισμού. Θα δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στα παραθαλάσσια θέρετρα που προωθούν μια βιώσιμη και / ή υπεύθυνη προσέγγιση.

Μέσω των διαθέσιμων πληροφοριών στον ιστότοπο του επιλεγμένου παραθαλάσσιου θέρετρου (φιλοσοφία και γενική πολιτική, παρουσίαση του τουριστικού προορισμού και προϊόντων, σχόλια των χρηστών, περιβαλλοντικός χάρτης κ.λπ.), κάθε ομάδα αναλύει τη δέσμευση του παραθαλάσσιου θέρετρου στον υπεύθυνο τουρισμό.

Η ερώτηση που πρέπει να απαντήσουν είναι «Πώς μπορείτε να μάθετε εάν μια εταιρεία ασκεί τον υπεύθυνο τουρισμό που διαφημίζει;» Οι απαντήσεις πρέπει να αιτιολογούνται με σχετικές πληροφορίες.

Η ανάλυση των μαθητών μπορεί να βοηθηθεί με τη χρήση του ακόλουθου ερωτηματολογίου:

Σχετικά με τις τουριστικές υποδομές

• Διαθέτει γραπτή πολιτική σχετικά με την πρακτική της απέναντι στο περιβάλλον και τις τοπικές κοινότητες;

• Διαθέτει σύστημα μέτρησης των επιπτώσεων της εταιρείας στο περιβάλλον;

• Απειλούνται οι υποδομές και ο εξοπλισμός των παραλιών τα κοράλλια, τα έλη και τα λιβάδια της θάλασσας;

• Παρέχει πληροφορίες στους τουρίστες για τον τοπικό πολιτισμό και το περιβάλλον;

• Πώς γίνεται επεξεργασία των λυμάτων από τα ξενοδοχεία τους;

• Υπάρχει ανακύκλωση νερού για τη χρήση βρόχινου νερού;

• Χρησιμοποιεί η εταιρεία έξυπνες τεχνολογίες για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας;

Σχετικά με τις τουριστικές δραστηριότητες που προτείνονται

• Το θέρετρο υιοθετεί υπεύθυνη στάση απέναντι στις υπαίθριες δραστηριότητες που προσφέρουν στους επισκέπτες σε σχέση με τη θαλάσσια ζωή;

• Επιτρέπει την οδήγηση στην παραλία;

• Προσφέρει δραστηριότητες επιβλαβείς για τους τοπικούς πόρους (π.χ. γήπεδα γκολφ και υπερβολική κατανάλωση νερού, θαλάσσιο σκι και βαρκάδα και θαλάσσια ρύπανση)

• Ενημερώνονται οι επισκέπτες σχετικά με τους τοπικούς φυσικούς πόρους για να διασφαλίσουν μια πιο υπεύθυνη στάση εκ μέρους τους (λειψυδρία, είδη που απειλούνται με εξαφάνιση κ.λπ.);

Σχετικά με τα παρεχόμενα θαλασσινά

• Τα θαλασσινά που προσφέρονται στο θέρετρο παρέχονται από τοπικούς ψαράδες;

• Αναφέρεται ο σεβασμός των κανόνων αλιείας (ημερομηνία συλλήψεων, μέγεθος, μέθοδοι αλιείας);

Βήμα 3) Μοιραστείτε τα αποτελέσματα (20-30 λεπτά, σύμφωνα με τον αριθμό των συμμετεχόντων και των ομάδων)

Οι ομάδες ορίζουν έναν ή δύο ομιλητές για να παρουσιάσουν στους άλλους το θέρετρο ή το ξενοδοχείο που έχουν αναλύσει και τα αποτελέσματα της ανάλυσής τους, επιβεβαιώνοντας (ή όχι!) τη βιωσιμότητα και την ευθύνη του τουριστικού θέρετρου που έχουν αξιολογήσει. Θα πρέπει να είναι σε θέση να δώσουν μια σαφή εικόνα των ευρημάτων τους σε περίπου 5 ’.

Μετά την παρουσίαση των διαφόρων περιπτώσεων, οι μαθητές ψηφίζουν για τον αγαπημένο τους (ενδεχομένως!) επόμενο προορισμό. 

ΔΡΑΣΗ 1:

Με βάση τη νέα γνώση που έχουν αποκτήσει οι μαθητές από τις διάφορες αξιολογήσεις, οι ομάδες μαθητών θα προετοιμάσουν ένα φυλλάδιο ή ένα infographic με στόχο την καλύτερη ενημέρωση των ιδιοκτητών παραθαλάσσιων θέρετρων / ξενοδοχείων για καλές πρακτικές και υπεύθυνο τουρισμό.

ΔΡΑΣΗ 2:

Βιώσιμο μενού

Εάν η εκπαίδευση πραγματοποιείται σε παράκτια περιοχή, μια ομάδα μαθητών μπορεί επίσης να προετοιμάσει ένα μενού με θαλασσινά και προϊόντα που δεν θέτουν σε κίνδυνο τα τοπικά είδη, ούτε παραβιάζουν τους κανόνες αλιείας. Οι μαθητές θα προσαρμόσουν το προτεινόμενο μενού, ανάλογα με την περίοδο του έτους και τα τοπικά είδη ψαριών και οστράκων. Οι συμμετέχοντες μπορούν να ανατρέξουν στους κανόνες της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας  https://ec.europa.eu/fisheries/cfp/illegal_fishing_en  και σε έναν από τους εθνικούς οδηγούς θαλασσινών που προτείνει το WWF https://wwf.panda.org/act/live_green/out_shopping/seafood_guides/

Εάν η εκπαίδευση δεν πραγματοποιείται σε παράκτια περιοχή, οι εκπαιδευτές μπορούν να προτείνουν την ίδια δραστηριότητα για μια επιλεγμένη παραλία στη χώρα ή στην Ευρώπη.

*Το ”greenwashing” αφορά τη δέσμευση μιας περιβαλλοντικής ή βιώσιμης πολιτικής, κυρίως για σκοπούς μάρκετινγκ χωρίς όμως κάποια ουσιαστική βιώσιμη δέσμευση. Π.χ. Οι ειδοποιήσεις στα δωμάτια του ξενοδοχείου που ζητούν από τους επισκέπτες να ξαναχρησιμοποιήσουν τις πετσέτες τους για να σώσουν το περιβάλλον μειώνουν το κόστος πλυντηρίου του ξενοδοχείου, αλλά δεν αποκαλύπτουν απαραίτητα μια περιβαλλοντική προσέγγιση.